ارتودنسی و دانستنی های آن

ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان‌های نامنظم جهت داشتن طرح لبخند زیبا است.

ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره‌مند می‌شوند.پس بهتر است ابتدا کمی در مورد دندان‌ها توضیح دهیم. دندان‌ها در بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسب از هم رویش نمی‌کنند. در بعضی افراد دندان‌ها ممکن است خیلی نزدیک به‌هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین‌ترتیب نامرتب و شلوغ خواهند بود. نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان‌ها برمی‌گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان‌ها بزرگ باشند که دراین‌صورت دندان‌ها شلوغ به‌نظر می‌رسند.
بطور کلی درمان های ارتودنسی بر حسب نوع دستگاهی که ارتودنتیست به کار می گیرد به دو نوع اصلی، ارتودنسی ثابت (Fix) و ارتودنسی متحرک (Removable) تقسیم می شوند.

ارتودنسی متحرک چیست؟

منظور از این درمان ارتودنسی متحرک استفاده از پلاکهای متحرک می باشد که توسط خود بیمار در دهان قرار داده شده و در هنگام غذا خوردن از دهان خارج می شود؛ بنابراین نتیجه این درمانهای ارتودنسی کاملا وابسته به همکاری بیمار است.
هدف اولیه از این درمان ارتودنسی اصلاح روابط ،موقعیت و اندازه فکین می باشد.پلاکها ممکن است تک فکی ویا دو فکی (روی هر دو فک بالا و پایین ) باشد .
این دستگاه‌های ارتودنسی همان‌طور که از نام آنها مشخص است، متحرک هستند و روی دندان‌ها ثابت نمی‌شوند و بیمار می‌تواند در مواقع لزوم مانند غذا خوردن، مسواک‌زدن و… آنها را از دهان خارج کند و دوباره در دهان قرار دهد.

این دستگاه‌های ارتودنسی معمولا از اجزای سیمی و یک بخش آکریل ساخته می‌شوند که اجزای سیمی را به هم متصل می‌کند. همچنین در مواقع مورد نیاز می‌توان از پیچ‌های ارتودنسی در این دستگاه‌های ارتودنسی استفاده کرد که معمولا در مواقع ایجاد فضا برای دندان‌ها یا اصلاح تنگی عرض فک بالا یا پایین از آنها استفاده میشود.
این پلاکهای ارتودنسی از یک بخش اکریلی و یک سری اجزای سیمی تشکیل شده که پلاک را سر جای خود در دهان نگه می دارند . بخش فعال دستگاه یکسری فنر و یا پیچ می باشد که با فعال کردن انها باعث حرکت دندانها یا بزرگ شدن فکها می شود.
پلاکهای ارتودنسی دوفکی که حجیمتر هستند برای تغییر موقعیت و اندازه فک پایین استفاده می شود که با سطوح شیبدار تعبیه شده ، اینکار را انجام می دهند.
از انجا که هدف از این پلاکهای ارتودنسی متحرک اصلاح ساختار اسکلت می باشد ، حتما باید پیش از بلوغ استفاده شوند.البته بعد از بلوغ هم امکان استفاده از این پلاکها وجود دارد ولیکن تنها نتیجه آن حرکت دندانها است که تا حدود مشخصی امکان دارد و اگر مشکل ساختار و موقعیت فکها زیاد باشد نیاز به درمانهای جراحی در کنار ارتودنسی وجود خواهد داشت.
بیمار باید پلاکهای ارتودنسی متحرک را شبانه روز بجز مواقع غذا خوردن استفاده کند و معمولا 6 ماه زمان نیاز است تا مشکل بیمار اصلاح شود ، البته ممکن است بیمار در مرحله بعد نیاز به استفاده از پلاکهای ارتودنسی دیگری هم داشته باشد. در صورت اصلاح کامل مشکل فکی بیمار ، تا مدتی بیشتر باید بیمار حداقل شبها از پلاک استفاده کند تا نتایج درمان تثبیت شده و برگشت نکند.در این مرحله امکان حرکات محدود دندانها وجود دارد ولی به دست آوردن دندانهای کاملا صاف و منظم مستلزم درمانهای ارتودنسی ثابت می باشد.البته با پلاکهای متحرک امکانن اصلاح بی نظمی های مختصر دندانها در هر سنی وجود دارد.
پلاکهای ارتودنسی متحرک باید بعد هر وعده غذا با مسواک و خمیر دندان تمیز شود.
این مورد را نیز باید ذکر کنم که گاهی برای اصلاح روابط و موقعیت فکها باید از دستگاههای خارج دهانی ارتودنسی استفاده کرد که به پلاکهای داخل دهان متصل می شوند.
البته در پایان درمان ارتودنسی ثابت نیز برای تمام بیماران از پلاکهای متحرک استفاده می شود که اینها اصطلاحا پلاکهای نگهدارنده نام دارند و هدف از انها تنها حفظ دندانهای مرتب شده در موقعیت جدید و جلوگیری از برگشت نتایج  درمان ارتودنسی می باشد.در واقع بعد از حرکت دندانها، الیاف لثه و بافتهای نگهدارنده که مثل کش می مانند کشیده می شوند که باید به مرور زمان با وضعیت جدید منطبق شده و از برگشت نتایج درمان ارتودنسی جلوگیری شود.

پلاک ارتودنسی متحرک برای چه کسانی لازم است؟

پلاک‌های متحرک ارتودنسی برای درمان ناهنجاری‌های ساده فک و صورت و دندان‌ها استفاده می‌شوند. جایی که فقط لازم است دندان‌ها اندکی مرتب شوند و به جابه جایی کاملی نیاز ندارند. به طور مثال ممکن است دندان‌های جلویی فک بالای شما اندکی بیرون زده باشد و می‌توان با این پلاک‌های ارتودنسی زاویه دندان‌ها را تغییر داد و آنها را مرتب کرد. برای استفاده از این پلاک‌های ارتودنسی به طور معمول می‌توانید به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید.
هنگامی که درمان ارتودنسی دندان‌های شما به پایان رسید، باید به دندان‌ها فرصت داد تا در موقعیت جدید تثبیت شوند. در این زمان دندانپزشک یک پلاک متحرک را برایتان تجویز خواهد کردد که باید چند ماه از آن استفاده کنید. این پلاک ارتودنسی متحرک، دندان‌ها را در موقعیت جدید حفظ می‌کند تا الیاف لثه‌ای و استخوان کافی در اطراف ریشه‌شان تشکیل شود و در موقعیت جدید تثیبیت شوند.

مزایا دستگاه ارتودنسی متحرک

دستگاه های ارتودنسی متحرک قابلت خارج شدن از دهان را داشته و بیمار هر زمانی اراده کند می تواند این کار را انجام دهد، در صورتی براکت ها این گونه نیستند و بعد از قرار گرفتن در دهان، خروج آن بدون کمک متخصص ارتودنسی ممکن نیست. ولی بیمار باید توجه داشته باشد که اگر دوست دارد نتیجه دلخواه خود را بگیرد، دستگاه متحرک را فقط هنگام خوردن غذا و تمیزز کردن دندان ها باید خارج کرده و سپس بالافاصه در دهان قرار دهد.اگر کمتر از زمان مورد نظر در دهان قرار داشته باشند، درمان ارتودنسی طولانی تر خواهد بود.
افرادی که از ارتودنسی متحرک استفاده می کنند کمتر نیاز به مراجعه به ارتودنتیست پیدا می کنند تا کسانی که از براکت ها استفاده می کنند. البته ناگفته نماند که این نوع درمان گران تر از ارتودنسی با استفاده از براکت ها می باشد ولی نکته حائز اهمیت اینجا ست که راحتی آن قیمت بالای را کمرنگ تر می کند.

هزینه ارتودنسی 

هزینه درمان‌های ارتودنسی بستگی به میزان مشکل و نوع ارتودنسی دندان دارد. در صورتیکه درمان‌های مرحله اول با پلاک‌های متحرک انجام شود هزینه و قیمت این درمان کمتر خواهد بود، البته بسته به شدت مشکل و تعداد پلاک‌های ارتودنسی مورد استفاده این هزینه متفاوت خواهد بود.