باورهای غلط در ارتودنسی دندان

امروزه ارتودنسی نه تنها یک درمان برای ناهنجاری‌هایی فک و صورت است، بلکه اقدامی برای زیبایی بیشتر افراد محسوب می‌شود. البته باورهای درست و غلطی در این باره وجود دارد؛ مثلا این‌که ارتودنسی مربوط به یک محدوده سنی خاص است و یا این که ارتودنسی فقط یک روش درمانی نیست.

ارتودنسی در واقع درمان ناهنجاری‌هایی است که در رابطه با دندان‌ها و فک‌ها نسبت به قاعده جمجمه وجود دارد. درمان این ناهنجاری‌ها می‌تواند به صورت مجزا یا همزمان باشد. در درمان ارتودنسی دندان‌ها به مکان و نقطه‌ای حرکت داده می‌شود که از لحاظ زیبایی بهترین حالت ممکن را ایجاد کند.

بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند

این که بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند، باور نادرستی است. ارتودنسی سن خاصی ندارد. نوزادی که با کام شکری به دنیا آمده در همان ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرد. به دلیل برخی سندرم‌ها مانند سندرم کروزن نیز ارتودنسی زودتر انجام می‌شود که معمولا با جراحی همراه است. این درمان برای افراد بسیار مسن هم می‌تواند جوابگو باشد. البته ارتودنسی برای بچه‌ها در کشورهایی مثل آمریکا در سن شش سالگی انجام می‌گیرد.

این که گفته می‌شود ناهنجاری‌های دندانی بیشتر از گذشته شده است، یک باور درست است، در 300 سال اخیر صورت‌ها در مقایسه با سال‌های قبل کشیده‌تر شده که این تغییر در شکل‌ظاهری صورت می‌تواند در افزایش ناهنجاری‌ها تاثیرگذار باشد، اما حقیقت این است که در سال‌های اخیر توجه به مباحث زیباشناسی هم بیشتر شده و زیبایی ظاهری به‌عنوان مقوله مهمی مورد توجه قرار گرفته است. جایگزینی دندان از دست رفته در گذشته چندان مهم و مورد توجه نبود، اما در سال‌های اخیر از نظر فرهنگی، بستر مناسبی برای توجه به ناهنجاری‌های دندانی و به طور کلی تغییراتی که می‌تواند در شکل ظاهری افراد تاثیرگذار باشد، ایجاد شده و از این رو مراجعه مردم برای درمان ارتودنسی بیشتر شده است. به همین علت، تصور می‌شود از نظر آماری افراد بیشتری به ناهنجاری‌های دندانی و ارتوپدیک فک مبتلا هستند، اما حقیقت این است که توجه به مقوله زیبایی موجب افزایش آماری مراجعه افراد به متخصص ارتودنسی شدهه  است.

ارتودنسی، درمان همه ناهنجاری‌های دندانی است

برخی انحرافات و ناهنجاری‌ها در فک یا دندان می‌تواند به کمک ارتودنسی درمان شود. برخی ناهنجاری‌های فک بالا و پایین نیز بهتر است در سن خاصی نسبت به وضع رشدی بیمار درمان شود. به طور مثال برای درمان ناهنجاری‌های فک نسبت به جمجمه بهتر است در سنین رشد ارتودنسی انجام شود و ناهنجاری رفع شود تا در سال‌های بعد نیاز به جراحی به حداقل برسد، اما برخی از ناهنجاری‌ها از کنترل خارج است. برخی از ناهنجاری‌ها ممکن است آنقدر شدید باشد که درمان ارتودنسی به تنهایی نمی‌تواند آن را درمان کند. بنابراین ارتودنسی در هر سنی امکان‌پذیر است به این شرط که وضع استخوانی و دندان‌ها و نسوج اطراف دندان‌های بیمار از سلامت لازم برخوردار باشد و این اجازه را به متخصص ارتودنسی بدهد. حتی بیمارانی هستند کهه درمان‌های ارتودنسی ناحیه‌ای دارند و متخصص ارتودنسی در همکاری با دیگر متخصصان برخی درمان‌ها را برای فرد انجام می‌دهد.

ارتودنسی فقط باعث زیبا شدن دندان‌ها می‌شود

این باور نادرستی است! ارتودنسی ناحیه پایینی صورت را به طور کامل تحت تاثیر قرار می‌دهد و نه تنها لبخند، بلکه فرم لب و ارتفاع بینی تا چانه را اصلاح می‌کند. به عبارت دیگر با ارتودنسی می‌توان چهره بیمار را بهتر کرد.

می‌توان صورت خیلی گرد را کمی کشیده‌تر نشان داد و به عکس لب برجسته را کمی به سمت داخل یا لب‌های نازک را کمی به سمت بیرون متمایل کرد.

در مواردی که ارتودنسی به تنهایی نتواند به نتیجه دلخواه برسد می‌توان از درمان‌های جراحی نیز برای زیبایی بیشتر فک و دندان استفاده کرد، اما در بسیاری موارد می‌توان قسمت تحتانی صورت بیمار را بدون جراحی تغییر داد.

زمانی که ما وضع مطلوبی برای صورت بیمار در نظر بگیریم دندان‌ها و فک‌ها باید در موقعیتی باشد که نهایت زیبایی را فراهم کند و ارتودنسی می‌تواند این کار را انجام دهد.

روش‌های جدید ارتودنسی تبلیغاتی و بی‌معناست

البته روش‌های جدیدی به این درمان اضافه شده است و تبلیغات درست و البته غیرواقعی هم در این زمینه وجود دارد. یکی از اینها ارتودنسی نامرئی است که از 10 تا 12 سال پیش در  دسترس مردم قرار گرفته است.

ارتودنسی نامرئی در واقع به طلق‌های شیشه‌ای گفته می‌شود که با توجه به ناهنجاری‌های دندانی تعداد آنها متفاوت است. این طلق‌ها تا چند سال پیش تنها برای برخی درمان‌های ویژه قابل استفاده بود، اما بسیاری از این مشکلات مرتفع شده است. البته هنوز هم درمان همه ناهنجاری‌های ارتودنسی با این وسیله مقدور نیست.

این طلق‌های بیرنگ روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و به زحمت می‌توان آنها را دید. بیمار هم هر دو هفته این طلق‌ها را تعویض می‌کند و متخصص ارتودنسی طلق جدیدی را که با توجه به وضع دندان‌های بیمار به شرکت سازنده سفارش داده وارد دهان بیمار می‌کند. بنابراین حتی در صورت تغییر رنگ این طلق‌های ارتودنسی هم با توجه به این‌که زود تعویض می‌شوند، به چشم نمی‌آیند. این درمان فوق‌العاده راحت است و در طول درمان ارتودنسی، کمتر کسی متوجه می‌شود که چیزی روی دندان‌های بیمار قرار دارد.

البته همان‌طور که گفتم این طلق‌ها محدودیت‌هایی دارد و تنها 15 تا 20 درصد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند می‌توانند از اینها استفاده کنند. ضمن این‌که این درمان بسیار گران است. البته نوع دیگری از درمان ارتودنسی هم هست که در طول درمان مشخص نیست که سیم‌های ارتودنسی در سمت داخلی دندان‌های بیمار قرار دارند.

در این روش سیم‌های ارتودنسی از داخل روی دندان‌ها نصب می‌شود. این درمان هم کاملا موثر است هرچند زمانگیرتر و گران‌تر از درمان‌های معمولی است، اما بسیار مطلوب است و از آنجا که نوع برکت‌ها با برکت‌های معمولی ارتودنسی فرق دارد، زبان را اذیت نمی‌کند و به نسوج اطراف دندان هم صدمه نمی‌زند و تنها باید بهداشت دهان و دندان بخوبی رعایت شود.

البته در این روش هم باید به گونه خاصی دندان‌ها را مسواک زد و بهداشت را بخوبی رعایت کرد. ضمن این‌که نوع برکت‌های ارتودنسی در این روش گردتر و مسطح تر است تا به زبان آسیب نزند و نتایج مطلوبی هم دارد. به همین دلیل بیشتر از ارتودنسی معمولی مورد توجه بیماران قرار می‌گیرد.

دندان‌ها بعد از ارتودنسی هم تغییرشکل می‌دهند

این موضوع تا حد زیادی به روش ارتودنسی بستگی دارد. اگر روش انتخاب شده برای درمان بیمار از ابتدا بر مبنای ثبات باشد، نتیجه ثابت‌تری به همراه خواهد داشت. البته بیمار نیز باید برای افزایش موفقیت درمان مواردی را مورد توجه قرار دهد. در اینجا سهم پزشک 80 درصد و سهم بیمار 20 درصد است و همکاری آنها با هم احتمال موفقیت در درمان ارتودنسی را افزایش می‌دهد. اما امروزه بندرت پس از درمان ارتودنسی بازگشت مجدد ناهنجاری را در بیمار مشاهده می‌کنیم.

پلاک ارتودنسی ثابت بهتر از متحرک است

در گذشته در بسیاری از موارد از پلاک‌های ارتودنسی متحرک استفاده می‌شد، اما اکنون این روش بندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریبا کنار گذاشته شده است.

پلاک‌های ارتودنسی متحرک نمی‌تواند دندان‌ها را در یک فضای سه‌بعدی جابه‌جا کند اما در درمان ثابت، امکان جابه‌جایی دندان‌ها در یک فضای سه بعدی وجود دارد. در روش درمانی متحرک موفقیت تا حد زیادی به همکاری بیمار بستگی دارد. البته به این معنی نیست که پلاک‌های ارتودنسی متحرک در آینده کنار گذاشته می‌شود، بلکه به مرور استفاده از آنها کمتر خواهد شد. در عین حال برخلاف آنچه تصور می‌شود، روش درمانی ارتودنسی ثابت کمتر به دندان‌ها صدمه می‌زند؛ چراکه دندان‌ها در جهت کنترل شده حرکت می‌کنند.

اگر از پلاک ارتودنسی متحرک استفاده شود، ریشه دندان در جهت نامناسبی حرکت می‌کند که ممکن است به تحلیل ریشه منتهی شود، اما به طور کلی عوارض جانبی ناشی از درمان تا حد زیا دی به بهداشت فردی بیمار بستگی دارد.

ارتودنسی معایبی هم دارد

ارتودنسی یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم پزشک و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد.

رعایت بهداشت در ارتودنسی حرف اول را می‌زند. بیمار باید تمام دستورات پزشک را بدرستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها را رعایت کند. بی‌شک، گذاشتن برکت‌ها و سیم‌ها در دهان، گیر غذایی را بیشتر می‌کند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندان‌ها پوسیده می‌شوند. درمانگر هم در درمان ارتودنسی هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندان‌ها کوتاه شود.

زمانی که جهت و فرم نیروهای وارده به دندان درست باشد و دندان به جای درست هدایت شود نه تنها نسوج دندان خراب نمی‌شود، بلکه بیماری‌های نسوج دهان هم رفع می‌شود و دندان‌ها سالم می‌مانند. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثه‌ای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی برای رفع این مشکلات هم بسیار کمک کننده است.

دندانی که کج‌شده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه می‌زند، اما زمانی که این دندان با ارتودنسی صاف ‌شود، نیروی وارده به فک و جویدن نیز بهتر می‌شود. به این ترتیب نسوج اطراف دندان سالم‌تر می‌ماند.

ارتودنسی به قیمت از دست رفتن سلامتی

«ردیف کردن دندان‌ها در یک جلسه»، «لبخند زیبا»، «طراحی لبخند»، «ارتودنسی» و... تبلیغات متعدد دیگر؛ اینها فقط بخشی از تبلیغاتی است که افراد را برای انجام درمان‌های زیبایی دندان‌ها تشویق می‌کنند، چرا؟

زیبایی خواست همه است، چون در برقراری ارتباط موثر و تحت‌تاثیر قراردادن افرادی که با آنها در ارتباط هستیم، نقش مثبتی دارد. دندان‌ها به‌عنوان یکی از عناصر مهم صورت در ایجاد این زیبایی نقش ویژه‌ای دارند. زیبایی دندان‌ها با سالم، سفید، ردیف و هماهنگ‌بودن آنها در کنار یکدیگر و در کنار بافت‌های مجاورشان تامین می‌شود. برای کسانی که یکی از این اجزای تشکیل‌دهنده زیبایی یا سلامتی وجود ندارد، همیشه وسوسه‌ای برای برطرف کردن اشکال وجود دارد. کسب این زیبایی ممکن است از پرداخت مبلغی پول تا فداکردن کامل سلامت دندان‌ها پرهزینه باشد.

روش‌های درمان برای ردیف‌کردن دندان‌ها

برای ردیف‌کردن یا ردیف نشان‌دادن دندان‌ها دو راه درست و نادرست وجود دارد: روش صحیح درمان، ارتودنسی است که با حرکت‌دادن تاج و ریشه دندان به موقعیت صحیح انجام می‌شود. در این درمان، مشکل به‌صورت صحیح برطرف شده و دندان‌ها با حفظ سلامتی‌شان ردیف می‌شوند. (اینکه این درمان ارتودنسی توسط چه کسی انجام شود، در ادامه در بخش مربوط به آن بحث خواهیم کرد.) در روش دوم، حرکتی در دندان‌ها انجام نمی‌شود، بلکه با تراشیدن یا اضافه‌کردن مواد همرنگ، دندان‌ها به ظاهر ردیف‌شده به نظر می‌رسند. ایراد اصلی این روش آن است که فرد قسمتی از بافت سالم دندان خود را از دست می‌دهد که هیچ‌گاه نمی‌تواند آن را به دست آورد. از طرف دیگر این درمان‌ فرد را مشتری دایمی دندانپزشکی خواهد کرد، چراکه به‌طور مکرر دچار تغییر رنگ دوره‌ای یا مشکلات لثه و دندان خواهد شد. در این روش که همراه با تراشیدن و افزودن مواد ترمیمی است، معمولا بخشی از قسمت بیرون‌زده تاج دندان که شامل بخش بسیار مهم و نازک دندان یعنی مینای دندان است، تراشیده می‌شود و در قسمت فرورفته مواد همرنگ دندان افزوده می‌شود تا سطح دندان صاف به نظر برسد. تراشیدن بافت سالم دندان و اضافه‌کردن مواد ترمیمی همرنگ به دندان و افزایش ضخامت آن هر دو برای دندان و بافت‌های نگهدارنده آن مخرب بوده و مشکلاتی را در پی خواهد داشت که پایانی ندارد. توصیه ما این است که حتی اگر تمایل به درمان ارتودنسی ندارید برای پیشگیری از به‌خطرافتادن سلامت دندان‌هایتان از این درمان‌ها هم استفاده نکنید.

چرا نیاز به درمان ارتودنسی است؟
سلامت دندانی بهتر، پیشگیری از بروز بیماری‌های لثه، کارایی بهتر دندان‌ها در جویدن و تکلم، زیبایی بیشتر و افزایش اعتمادبه‌نفس مهم‌ترین دلایل انجام ارتودنسی هستند. هرچند مهم‌ترین دلیل ایجاد پوسیدگی و ناراحتی لثه میکروب‌ها هستند و رعایت کامل بهداشت دهان و دندان می‌تواند مانع از فعالیت این میکروب‌ها شوند، ولی مهارت و آشنایی افراد برای انجام این اقدامات یکسان نیست. اگر به دلیلی سطحی از دندان درست تمیز نشود خطر بروز پوسیدگی و ناراحتی لثه آن را تهدید خواهد کرد. دندان‌هایی که به‌صورت کج‌روی هم قرارگرفته‌اند و دسترسی مناسبی برای تمیزشدن ندارند، می‌توانند پناهگاه‌های بیشتری برای میکروب‌های ایجادکننده پوسیدگی و ناراحتی لثه فراهم کنند. مشکل مضاعف این است که در این موارد امکان دسترسی برای ترمیم صحیح ناحیه توسط دندانپزشک وجود نداشته و عملا شکل نامناسب ترمیم ایجادشده پناهگاه دیگری برای فعالیت میکروب‌ها و تشدید بیماری خواهد بود. در افرادی که رابطه دندانی صحیح وجود ندارد، عملکرد جویدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. در ناهنجاری‌های خفیف تاثیرپذیری ناچیز ولی در ناهنجاری‌های شدید مثل به‌هم‌نرسیدن دندان‌ها عملکرد جویدنی دندان‌ها تا حد زیادی مختل شده و لازم است بیمار تلاش زیادتری برای جویدن داشته و از خوردن بعضی غذاها اجتناب کند. عدم جویدن کافی غذاها، هضم آنها را در دستگاه گوارش دچار مشکل می‌کند. در تکلم صحیح نحوه قرارگیری دندان‌ها برای ادای برخی از حروف مثل «ش»، «س»، «ف» و «و» اهمیت زیادی دارد. قرارگیری صحیح دندان‌ها امکان کنترل خروج هوا در حد مناسب برای تلفظ صحیح حروف را فراهم می‌کند. در مواردی که اختلالات گفتاری وجود دارد رفع موانع فیزیکی و ایجاد رابطه صحیح دندانی بخشی از درمان را تشکیل می‌دهد. زیبایی دندان‌ها خواسته قریب به اتفاق افرادی است که برای درمان ارتودنسی به ما مراجعه می‌کنند. حتی اگر فرد از نظر عملکرد دندانی یا سلامت دندانی تقاضای درمان ارتودنسی داشته باشد، با شروع درمان ارتودنسی، زیبایی دندان‌ها را هم به خواسته خود اضافه می‌کند. تحقیقات معتبر دانشگاهی در دنیا، تاثیرات مثبت درمان ارتودنسی را در دوره‌ای از زندگی که اهمیت آن زیادتر است، تایید می‌کنند. به‌طور مثال افزایش زیبایی چهره در سنین ازدواج تاثیر مثبتی در نوع و کیفیت ازدواج داشته است.

چه کسی صلاحیت انجام درمان ارتودنسی را دارد؟

برای فردی که بیماری قلبی دارد، آیا مراجعه به پزشک عمومی یا پزشک متخصص در سایر رشته‌ها صحیح است؟ بدیهی است که بهترین فرد برای درمان یک مشکل قلبی، متخصص قلب است. بنابراین بهره بردن از مزایای درمان ارتودنسی هنگامی میسر است که درمان توسط فرد صحیح که در این رشته تحصیلات تخصصی دارد، انجام شود. به‌دلیل ماهیت پیچیده درمان ارتودنسی در ارتباط با کارکردن با رشد و استخوان، این رشته اولین رشته تخصصی تاسیس‌شده در تخصص‌های دندانپزشکی و حتی قبل از تاسیس رشته جراحی بوده است. این به این معنا است که افراد برای فعالیت در این رشته باید پس از کسب تخصص و مهارت کافی مبادرت به درمان ارتودنسی کنند. این افراد کسانی هستند که پس از طی دوره دندانپزشکی به‌مدت شش سال در دانشگاه‌ها و اخذ درجه دکترا در امتحان ورودی تخصصی شرکت می‌کنند و از بین افراد شرکت‌کننده، افراد با رتبه‌ ممتاز در دوره تخصصی رشته ارتودنسی پذیرفته می‌شوند. این افراد با طی دوره سه تا چهارساله در دانشگاه‌های معتبر به‌عنوان متخصص ارتودنسی شناخته می‌شوند که در امتحانات بورد تخصصی شرکت کرده و با اخذ درجه بورد تخصصی به بالاترین سطحح تحصیلی در این رشته نایل می‌شوند. متاسفانه به‌دلیل عدم‌امکان کنترل درمان ارتودنسی توسط نهادهای نظارتی، ممکن است برخی از دندانپزشکان عمومی یا دندانپزشکان متخصص در رشته اطفال به بهانه شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت غیرمجاز داخلی یا خارجی، مبادرت به انجام درمان ارتودنسی کنند که به‌دلیل عدم دانش و مهارت کافی، نه‌تنها به خودشان و بیمار بلکه به حرفه ارتودنسی صدمه می‌زنند. عدم آگاهی بخش بسیار بزرگی از جامعه از این مسایل باعث می‌شود افراد زیادی خاطره خوبی از درمان ارتودنسی توسط این افراد نداشته باشند. برای درک بهتر موضوع لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته غربی، فروش محصولات ارتودنسی به افراد غیرمتخصص ارتودنسی ممنوع است.

عوارض انجام درمان ارتودنسی کدام است؟

مثل همه درمان‌هایی که در پزشکی و سایر حرفه‌های وابسته انجام می‌شود، درمان ارتودنسی هم بدون عوارض جانبی نیست. در صورتی‌که درمان توسط متخصص ارتودنسی و به‌طور صحیح انجام شود، این عوارض بسیار محدود و قابل چشم‌پوشی است. آنچه که به‌عنوان عوارض درمان ارتودنسی در جامعه مطرح است، عمدتا مربوط به عوارض درمان‌هایی است که توسط افراد فاقد صلاحیت انجام شده. درمان ارتودنسی توسط افراد غیرمتخصص ارتودنسی می‌تواند آمار عوارض و شدت آن را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد که به‌طور کلی به موارد زیر خلاصه می‌شود:

خطای درمان‌کننده: اگر فرد درمان‌کننده در این حیطه تخصص نداشته باشد، امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان ارتودنسی وجود دارد. متاسفانه این خطاها شایع‌ترین و غیرقابل‌جبران‌ترین مشکلاتی هستند که در درمان‌های ارتودنسی در جامعه دیده می‌شوند‌. این خطا‌ها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده‌کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به‌هم‌‌زدن نیمرخ بیمار، تبدیل‌کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده، به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان به‌دلیل عدم توانایی در کنترل بهداشت دهان بیمار و بیماری‌های لثه و کوتاه‌شدن ریشه دندان‌ها به‌دلیل اعمال نیروی نامناسب است. افرادی که دارای تخصص ارتودنسی هستند، علاوه بر قید کلمه متخصص ارتودنسی در تابلو، در مهر نظام‌پزشکی خود نیز همین کلمه را دارند. بررسی کامل‌تر تخصص و تجربه فرد با بررسی مدارک تخصصی فرد در سایت نظام‌پزشکی امکان‌پذیر است.

عدم‌ درک انتظار بیمار یا انتظارات نادرست بیمار: یکی از مهم‌ترین مسایل، شرح دقیق خواسته بیمار یا والدین بیمار است. اگر خواسته بیمار به‌طور صحیح ذکر نشود یا فرد درمان‌کننده مهارت لازم برای استخراج انتظار واقعی بیمار را نداشته باشد، امکان رسیدن به نتیجه مطلوب کاهش می‌یابد. یکی از محدودیت‌های درمان ارتودنسی آن است که برداشت افراد از زیبایی، نسبی است، به‌طوری که یک خصوصیت در افراد، زیبایی متفاوتی را تداعی می‌کند. بنابراین کشف موضوع و امکان ‌رسیدن به نتیجه‌ای که بتواند انتظارات واقعی بیمار را تامین کند، اهمیت زیادی دارد. گاهی محدودیت‌هایی در درمان ارتودنسی افراد وجود دارد که امکان رسیدن به نتایج ایده‌آل را ناممکن می‌کند. این مساله به نوع ناهنجاری، مهارت درمان‌کننده، ماهیت متفاوت پاسخ‌های درمانی در افراد و همکاری بیمار ارتباط دارد. کشف این محدودیت‌ها در ابتدای درمان و آگاه‌کردن بیمار صرفا با تجربه و دانش متخصص ارتودنسی امکان‌پذیر است.

خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه: با وجود وسایل ارتودنسی در دهان، امکان گیرکردن مواد غذایی در اطراف وسایل ارتودنسی بیشتر شده و به تعداد پناهگاه‌های باکتری‌ها افزوده می‌شود، بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل استفاده از مسواک، نخ‌دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است، می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییررنگ دندان‌ها شود. نگرانی عمده بیماران ارتودنسی از پوسیدگی در زیر وسایل ارتودنسی است، در صورتی‌که این نواحی خطر پوسیدگی بالایی نداشته و تنها اطراف آنهاست که با تجمع مواد غذایی در این نواحی و عدم رعایت بهداشت صحیح، خطر بروز پوسیدگی جدی می‌شود. متخصصان ارتودنسی با درک اهمیت موضوع، نخستین اقدامی که در هر جلسه ویزیت انجام می‌دهند کنترل وضعیت بهداشت و ارایه آموزش‌های لازم است.

برگشت‌ درمان ارتودنسی: برگشت درمان‌های ارتودنسی در دو گروه کلی به مشکلات فکی و جابه‌جایی دندان‌ها تقسیم می‌شود. مشکلات فکی درمان‌شده در دوران رشد با اتمام دوره رشد تغییری پیدا نمی‌کنند. این درمان‌ها معمولا زمانی انجام می‌شوند که بلافاصله بعد از آن درمان ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل مناسب برای پیشگیری از خطر برگشت صورت گیرد. باا بالغ‌شدن فرد امکان تغییر در شکل کلی فک بالا و پایین در جهت مثبت یا منفی، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. حرکت و جابه‌جایی دندان‌ها درتمام سنین قابل‌انجام است. درمان صحیح وو کامل ارتودنسی در 95درصد موارد برگشت عمده‌ای ندارد، ولی تغییرات بسیار خفیف بعد از درمان ارتودنسی لازم و بخشی از روند تکاملی است.

تحلیل یا کوتاه‌شدن طول ریشه: هرچند احتمال تحلیل و کوتاه‌شدن ریشه در بیماران ارتودنسی بسیارکم و بین سه تا پنج درصد موارد است، ولی آگاهی از این مساله ضروری است. حرکت دندان‌ها در استخوان با توجه به مکانیسم تحلیل و تشکیل استخوان شکل می‌گیرد. در این فرآیند ممکن است در مقیاس میکروسکوپی، قطعات میکروسکوپیک ریشه هم برداشته شده و مجددا ساخته ‌شوند. اگر شرایط زمینه‌ای خاصی مثل بیماری آسم یا سابقه ضربه، شکستگی دندانی یا اعمال نیروی ارتودنسی غلط وجود داشته‌باشد، این مساله توجه بیشتری می‌طلبد.

مدت‌زمان درمان: ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیش‌بینی شده، طولانی‌تر شود. درمان معمول ارتودنسی که به‌طور صحیح و کامل انجام می‌شود، در اغلب موارد بین 18 تا 24 ماه خواهد بود. عمده‌ترین دلایل افزایش دوره درمان، ملاحظه‌کاری و احتیاط در طرح درمان ارتودنسی ، بیماری‌های زمینه‌ای و عدم ‌همکاری بیمار در مراجعه منظم و اجرای دستورات یا شکستگی وسایل طی درمان ارتودنسی است. در این صورت ممکن است از کیفیت نهایی درمان نیز کاسته ‌شود.

ارتودنسی، از عوامل ایجاد تا درمانی فراگیر

دندان‌های انسان دارای اعمال و وظایف گوناگونی هستند؛ چنان که می‌دانید، آن‌ها در جویدن، خرد کردن لقمه غذایی و آماده‌سازی آن برای بلع و ورود غذا به دستگاه گوارش کمک می‌کنند. دندان‌ها همچنین در تکلم و واضح و فصیح صحبت کردن نقش زیادی دارند. وجود دندان‌ها و نحوه قرارگیری آن‌ها در محل مناسب در زیبایی و ایجاد جذابیت در چهره انسان نیز نقش غیر قابل انکاری ایفا می‌کنند.

 

گاهی نظم و ارتباط صحیح بین دندان‌ها و دو فک به دلایل مختلفی برقرار نشده یا در هنگام رویش دندان‌ها به دلایل به‌وجود آمدن اختلالات در مسیر طبیعی و صحیح رویش دندان‌ها دستخوش تغییر نامطلوب شده، در نتیجه آن مشکلات و ناهنجاری‌هایی ایجاد می‌شود که رفع آن‌ها نیاز به انجام درمان‌های ارتودنسی و ارتوپدی دو فک دارد.

ماهیت ارتودنسی

ارتودنسی یعنی منظم کردن دندان‌ها و برقراری رابطه صحیح بین دندان‌ها و دو فک به نحوی که بتوانند وظایف خود را در سلامتی کامل و به‌خوبی انجام دهند.
در مواردی که دندان‌های شخصی کج و معوج و نامرتب هستند یا دندان‌های یکی از دو فک بیش از حد بیرون زده است، نیاز به درمان‌های ارتودنسی احساس می‌شود. از طرف دیگر در مواقعی که یکی از دو فک بالا یا پایین بیش از اندازه کوچک یا بزرگ یا فاصله بین دندان‌ها زیاد است، ارتودنسی راه حل مناسبی برای رفع این نقایص به شمار می‌رود.
همچنین متخصصان ارتودنسی به افرادی که هنگام باز و بسته کردن دهان، فک پایین شان به سمت راست یا چپ منحرف می‌شود یا هنگام بستن دهان، تعدادی از دندان‌های جلوی دهان آنان به هم نمی‌رسند و نمی‌توانند با هم تماس و ارتباط برقرار کنند، درمان‌های ارتودنسی را پیشنهاد می‌کنند. در مواردی هم که کودکان در سنین بین 6 تا 12 سالگی که سن تبدیل دوره دندان‌های شیری به دندان‌های دائمی است و اصطلاحاً به آن «دوره دندانی مختلط» گفته می‌شود به دلایل مختلفی از قبیل افتادن دندان‌های شیری و رویش دندان‌های دائمی، دچار اختلال و نامرتبی می‌شوند که می‌بایست به منظور بررسی و اصلاح روند رویش دندان‌ها به متخصص ارتودنسی مراجعه شود.

بهترین درمان ارتودنسی

قرار نگرفتن صحیح دندان‌ها و دو فک باعث ایجاد صورت نازیبا و گاه امتناع بیمار از پرداختن به فعالیت‌های اجتماعی، نشاط و خنده شده، گوشه‌گیری و انزوا را در فرد به همراه دارد و در نهایت سبب ایجاد مشکلات روانی در او و تشدید آن‌ها می‌شود.
از سوی دیگر به دلیل آنکه تمیز کردن دندان‌های نامرتب و برداشتن پلاک دندانی ارتودنسی از روی سطوح مختلف دندان‌ها بسیار مشکل است، پوسیدگی‌های دندانی و حتی بیماری‌های لثه نیز در این افراد بیشتر دیده می‌شود.
خوشبختانه امروزه درمان‌های ارتودنسی با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در سنین مختلف انجام می‌شود و به نتایج مطلوب هم می‌رسد. با توجه به افزایش سن مراجعه‌کنندگان برای انجام ارتودنسی و فراگیر شدن این نوع از درمان و از سوی دیگر پیچیدگی‌های بالای درمانی برخی از بیماران، وجود ارتباط مقابل بین رشته ارتودنسی و سایر رشته‌های دندانپزشکی مانند پروتز و جراحی فک و صورت اجتناب ناپذیر است.
امروزه استفاده از ابزارهای جدید در ارتودنسی، نقش مهم و بسزایی را در درمان ایفا می‌کنند و یکی از این ابزارها که دردهه اخیر ابداع شده و مورد استفاده قرار گرفته، «مینی ایمپلنت‌های ارتودنسی» هستند که در ایران نیز همگام با سایر کشورها توسط متخصصان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نکات مهم درباره ارتودنسی که شاید ندانید

ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره مند می شوند.پس بهتر است ابتدا کمی در مورد دندان ها توضیح دهیم. دندان ها در بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسب از هم رویش نمی کنند. در بعضی افراد دندان ها ممکن است خیلی نزدیک به هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین ترتیب نامرتبب و شلوغ خواهند بود.

نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان ها برمی گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان ها بزرگ باشند که دراین صورت دندان ها شلوغ به نظر می رسند. برعکس این حالت هم باعث می شود، بین دندان ها فاصله ایجاد شود.

 درمواردی مانند، افتادن و از دست دادن زود هنگام دندان های شیری یا دائمی، برخی از انواع مشکلات پزشکی، تصادف و عاداتی مثل مکیدن شصت دست و... هم می تواند منجر به بروز این اختلالات شود. در آخر اینکه افراد زیادی که دچار نامرتبی دندان هستند گاهی با ظاهر خود مشکل دارند. ارتودنسی به آنها کمک می کند لبخند زیباتری داشته باشند.

 ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.

 بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟

زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت.

 

سن مناسب ارتودنسی در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان ارتودنسی، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.

سن بیمار از این نظر اهمیت دارد که به ما نشان می دهد چه امکاناتی برای درمان ارتودنسی در اختیار داریم. آیا زمانی برای پیش درمانی در اختیارمان است یا خیر؟ یا اصلا چنین درمان هایی ضروری است؟ آیا از فاکتور رشد می توان کمک گرفت یا خیر؟ تمام جواب ها به سن بیمار ختم می شود؛ به همین دلیل بیماران را از نظر سنی دسته بندی می کنیم. البته فراموش نکنید که تا زمانی که دندان در دهان است می توان این درمان ارتودنسی را انجام داد و به قول معروف هیچ وقت دیر نیست.

 دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟

درمان ارتودنسی به طورمعمول حدودا یک سال ونیم تا ۲سال و نیم طول می کشد، البته به دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.

درمان های ارتودنسی به چند صورت است؟
به ۲صورت: ۱. ارتودنسی متحرک ۲. ثابت
روش ارتودنسی متحرک به طور معمول برای دختران از ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران از ۱۰ تا ۱۱ سالگی مناسب است. همچنین درمان از طریق روش ثابت برای دخترانن ۱۲ تا ۱۳ سالگی(به بعد) و برای پسران ۱۲ تا ۱۴۴ سالگی(به بعد) انجام می شود.

ارتودنسی متحرک چیست؟
از فک بالا و پایین بیمار قالب گرفته شده و پلاک بالا و پایین ساخته می شود. ارتودنسی متحرک مزیت های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهانش بیرون آورده و بعد از استفاده ازمسواک و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد. این روش ارتودنسی برای افرادی که سن کمتری دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشکلات دندانی، می تواند ناهنجاری های استخوانی فک ها را نیز رفع کند ولی در انجام حرکات دندانی محدودیت دارد.

 کدام نوع درمان ارتودنسی ارجحیت دارد؟

هر کدام از این روش های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک ارتودنسی بیشتر برای بیماران زیر ۱۲ ۱۴ سال کاربرد دارد و بعد از آن به دلیل تثبیت نسبی ساختمان های استخوانی فک ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می شود تا دندان ها در وضعیتی منظم تر در فک قرار گیرند.

اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین تر با درمان های معمولی و ارزان تر، ارتودنسی متحرک درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود.

ارتودنسی ثابت چیست؟
دراین نوع ارتودنسی اجزای کوچکی به نام «براکت» توسط مواد دندانپزشکی روی سطح دندان چسبانده می شود و بدون اینکه به دندان آسیبی برساند، توسط سیم ها و کش هایی مخصوص، دندان ها به سمت مورد نظر سوق داده می شود. در این روش ارتودنسی همه این اجزا ثابت بوده و بیمار نمی تواند به صورت دلخواه آنها را از دهان خود خارج کند. این روش معمولا برای درمان های دندانی قابل اجراست، زیرا علاوه بر حرکت دادن دندان ها، ریشه های آنها را هم حرکت می دهد، بنابراین متخصص ارتودنسی کنترل بیشتری روی دندان ها دارد.

عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.

مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.

 

باورهایی که درباره ارتودنسی وجود دارد

باورهای غلط در مورد ارتودنسی

ارتودنسی ثابت در واقع درمان ناهنجاری ‌هایی است که در رابطه با دندان‌ها و فک‌ ها نسبت به قاعده جمجمه وجود دارد.

در درمان ارتودنسی ثابت دندان‌ها به مکان و نقطه‌ای حرکت داده می‌شود که از لحاظ زیبایی بهترین حالت ممکن را ایجاد کند. در این مقاله به یکک  سری از باور های غلطی که در میان مردم وجود دارد بپردازیم و این باور های غلط را رفع کنیم با ما همراه باشید.

1-روش‌های جدید ارتودنسی تبلیغاتی و بی‌معناست

یکی از این روش های جدید درمان ارتودنسی،  ارتودنسی است که از ده تا 12 سال پیش در دسترس مردم قرار گرفته است. ارتودنسی نامرئی در واقع به طلق‌های شیشه‌ای گفته می‌شود که با توجه به ناهنجاری‌های دندانی تعداد آنها متفاوت است. این طلق‌های ارتودنسی تا چند سال پیش تنها برای برخی درمان‌های ویژه قابل استفاده بود، اما بسیاری از این مشکلات مرتفع شده است. البته هنوز هم درمان ارتودنسی همه ناهنجاری‌ها با این وسیله مقدور نیست. این طلق‌های بیرنگ روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و به زحمت می‌توان آنها را دید. بیمار هم هر دو هفته این طلق‌ها را تعویض می‌کند و متخصص ارتودنسی طلق جدیدی را که با توجه به وضع دندان‌های بیمار به شرکت سازنده سفارش داده وارد دهان بیمار می‌کند. بنابراین حتی در صورت تغییر رنگ این طلق‌ها هم با توجه به این‌که زود تعویض می‌شوند، بهه چشم نمی‌آیند. این درمان ارتودنسی فوق‌العاده راحت است و در طول درمان ارتودنسی، کمتر کسی متوجه می‌شود که چیزی روی دندان‌های بیمار قرار دارد. البته همان‌طور که گفتم این طلق‌ها محدودیت‌هایی دارد و تنها 15 تا 20 درصد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند می‌توانند از اینها استفاده کنند. ضمن این‌که این درمان بسیار گران است. البته نوع دیگری از درمان ارتودنسی نامرئی هم هست که در طول درمان مشخص نیست که سیم‌ها در سمت داخلی دندان‌های بیمار قرار دارند. در این روش سیم‌های ارتودنسی از داخل رویی دندان‌ها نصب می‌شود. این درمان ارتودنسی هم کاملا موثر است هرچند زمانگیرتر و گران‌تر از درمان‌های معمولی است، اما بسیارر مطلوب است و از آنجا که نوع برکت‌های ارتودنسی با برکت‌های معمولی فرق دارد، زبان را اذیت نمی‌کند و به نسوج اطراف دندان هم صدمه نمی‌زند وو تنها باید بهداشت دهان و دندان بخوبی رعایت شود.

2-ارتودنسی فقط باعث زیبا شدن دندان‌ها می‌شود

این باور نادرستی است. ارتودنسی ناحیه پایینی صورت را به طور کامل تحت تاثیر قرار می‌دهد و نه تنها لبخند، بلکه فرم لب و ارتفاع بینی تا چانه را اصلاح می‌کند. به عبارت دیگر با ارتودنسی ثابت می‌توان چهره بیمار را بهتر کرد. می‌توان صورت خیلی گرد راا کشیده‌تر نشان داد. زمانی که ما وضع مطلوبی برای صورت بیمار در نظر بگیریم دندان‌ها و فک‌ها باید در موقعیتی باشد که نهایت زیباییی را فراهم کند و ارتودنسی می‌تواند این کار را انجام دهد.

3-بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند

این که بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند، باور نادرستی است. ارتودنسی سن خاصی ندارد. نوزادی که با کام شکری به دنیا آمده در همان ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرد. به دلیل برخی سندرم‌ها مانند سندرم کروزن نیز ارتودنسی زودتر انجام می‌شود که معمولا با جراحی همراه است. این درمان ارتودنسی برای افراد بسیار مسن هم می‌تواند جوابگو باشد. البته ارتودنسی برای بچه‌ها در کشورهایی مثل آمریکا در سن شش سالگی انجام می‌گیرد. این که گفته می‌شود ناهنجاری‌های دندانی بیشتر از گذشته شدهه است، یک باور درست است.

4-پلاک ثابت ارتودنسی بهتر از متحرک است

در گذشته در بسیاری از موارد از ارتودنسی متحرک استفاده می‌شد، اما اکنون این روش بندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریبا کنار گذاشته شده است. ارتودنسی متحرک نمی‌تواند دندان‌ها را در یک فضای سه‌بعدی جابه‌جا کند اما در ارتودنسی ثابت، امکان جابه‌جایی دندان‌ها در یک فضای سه بعدی وجود دارد. در روش درمانی ارتودنسی متحرک موفقیت تا حد زیادی به همکاری بیمارر بستگی دارد. در عین حال برخلاف آنچه تصور می‌شود، روش درمانی ارتودنسی ثابت کمتر به دندان‌ها صدمه می‌زند؛ چراکه دندان‌ها درر جهت کنترل شده حرکت می‌کنند. اگر از ارتودنسی متحرک استفاده شود، ریشه دندان در جهت نامناسبی حرکت می‌کند که ممکنن  است به تحلیل ریشه منتهی شود.

5-ارتودنسی، درمان همه ناهنجاری‌های دندانی است

برخی انحرافات و ناهنجاری‌ها در فک یا دندان می‌تواند به کمک ارتودنسی درمان شود. برخی ناهنجاری‌های فک بالا و پایین نیز بهتر است در سن خاصی نسبت به وضع رشدی بیمار درمان شود. به طور مثال برای درمان ناهنجاری‌های فک نسبت به جمجمه بهترر است در سنین رشد ارتودنسی انجام شود و ناهنجاری رفع شود تا در سال‌های بعد نیاز به جراحی به حداقل برسد، اما برخی از ناهنجاری‌ها از کنترل خارج است. برخی از ناهنجاری‌ها ممکن است آنقدر شدید باشد که درمان ارتودنسی  به تنهایی نمی‌تواند آنن  را درمان کند.

6-ارتودنسی  معایبی هم دارد

ارتودنسی  یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم متخصص ارتودنسی و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد. در ارتودنسی  بهداشت حرف اول را میزند بیمار باید تمامم دستورات متخصص ارتودنسی را بدرستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها را رعایت کند. بی‌شک، گذاشتنن برکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی  در دهان، گیر غذایی را بیشتر می‌کند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندان‌ها پوسیده می‌شوند.. متخصص ارتودنسی هم در درمان ارتودنسی  هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندان‌ها کوتاه شود.. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثه‌ای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی برای رفع این مشکلات همم بسیار کمک کننده است. دندانی که کج‌شده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه می‌زند، اما زمانی که این دندان با ارتودنسی صاف ‌شود،، نیروی وارده به فک و جویدن نیز بهتر می‌شود.

7-دندان‌ها بعد از ارتودنسی هم تغییرشکل می‌دهند

این موضوع تا حد زیادی به روش ارتودنسی بستگی دارد. اگر روش انتخاب شده برای درمان بیمار از ابتدا ارتودنسی ثابت باشد، نتیجه خیلی بهتری  به همراه خواهد داشت. البته بیمار نیز باید برای افزایش موفقیت درمان نکاتی را مورد توجه قرار دهد. در اینجا سهم متخصص ارتودنسی 80 درصد و سهم بیمار 20 درصد است و همکاری آنها با هم احتمال موفقیت در درمان را افزایش می‌دهد. اما امروزهه  بندرت پس از درمان ارتودنسی  بازگشت مجدد ناهنجاری را در بیمار مشاهده می‌کنیم.

هزینه ارتودنسی و تاثیر این کار روی زیبایی

یکی از راه های زیبا تر شدن ارتودنسی است که بر خلاف عملهای زیبایی خیلی سریع به خواسته ی خود نمی سید و در این کار باید صبر و تحمل زیادی داشته باشیم…

شاید بپرسیم ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است.

همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی می‌باشد . کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمان‌های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان‌های ارتوپدیک) متمرکز باشد.زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، به‌عنوان مثال فک بالای آنها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایین‌شان عقب‌تر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی، سال‌های قبل از بلوغ است چون می‌توان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان ارتودنسی  این ناهنجاری‌ها استفاده کرد، بنابراین حوالی سن ۹سالگی برای دختر خانم‌ها و حوالی سن ۱۱سالگی برای پسرها توصیه می‌شود.

در مورد مشکلاتی که صرفا مربوط به دندان‌ها می‌شود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان ارتودنسی حوالی ۱۲سالگی است. نظر انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا و ایران نخستین مشاوره با متخصص ارتودنسی باید در سن ۷سالگی باشد تا درصورت نیاز به اقدامات پیشگیری فرصتی از دست نرود.

ارتودنسی در بسیاری از کشورهای دنیا با تفاوتهایی آموزش داده می‌شود. در ایران یک دندانپزشک پس از ۶ سال تحصیل دندانپزشکی و اخذ مدرک دکترای عمومی دندانپزشکی می‌تواند در آزمون پذیرش دستیار (رزیدنت) تخصصی دندانپزشکی شرکت کند و در صورت قبولی وارد این دورهٔ تخصصی شود. طول دورهٔ رسمی تخصص ارتودنسی در ایران ۳ سال است.

در مطب یک متخصص ارتودنسی، هزینه ی ارتودنسی به صورت پیش پرداخت -حدود یک چهارم مبلغ کلی- دریافت می شود. سپس درمان ارتودنسی ثابت یا متحرک که حدود ١٨ تا ٢۴ ماه طول می کشد آغاز می شود و بقیه ی هزینه به صورت اقساط ماهیانه دریافت می گردد.

با توجه به اینکه ارتودنسی با زیبایی صورت و لبخند سروکار دارد و با در نظر گرفتن مراجعات ٢ ساله به مطب هزینه ی ارتودنسی زیاد نیست.

این مطلب را هم در نظر بگیرید که بسیاری از ابزارها و دستگاههای ارتودنسی وارداتی هستند و با نوسانات قیمت ارز قیمت آنها نیز تغییر می کند. ولی متخصص ارتودنسی شما، وقتی هزینه ی ارتودنسی شما را تعیین کرد، باوجود تورم و نوسانات بازار این هزینه در طول دو سال بدون تغییر می ماند.

برخی از درمانگاهها و کلینیکهای دندانپزشکی، ممکن است هزینه ی ارتودنسی را کمتر از مطبهای خصوصی محاسبه کنند که البته انتخاب بین محیط مطب و درمانگاه به سلیقه و نظر فرد بستگی دارد.

ارتودنسی

ارتودُنسی یکی از رشته‌های تخصصی دندان‌پزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژه لاتین “ارتو” به معنای “راست” و “درست” و “ادوس” یا مشتق آن “دنس” به معنای  “دندان”. کار ارتودُنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها و یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمان‌های ارتودُنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان‌های ارتوپدیک) متمرکز باشد.

از جنبهٔ دیگر می‌توان درمانهای ارتودنسی ثابت را به درمان با دستگاه‌های ثابت و متحرک تقسیم نمود. دستگاه‌های ثابت دستگاه‌هایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیل دهندهٔ آنها براکت و سیم می‌باشد. براکت‌ها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی به دندانن چسبانده می‌شوند. در بین مردم از اصطلاح سیم کشی یا سیم بستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده می‌شود. دستگاه‌های متحرک انواعی هستند که بیمار می‌تواند در طول درمان آنها را از دهانش خارج کند، البته گاهی این خارج نمودن ممکن است بنا بر تجویز ارتودنتیست محدود به زمان‌های کوتاهی مانند زمان غذا خوردن یا مسواک زدن باشد. این نوع دستگاه‌ها در بین مردم به “پلاک” مشهورند.

دندان های کج و ناردیف می توانند سبب مشکل تر شدن رعایت بهداشت دندانها و افزایش جلب جرم شوند. این جرم ها و میکروب ها از طریق عروق لثه وارد گردش خون شده و عوارضی از قبیل ناراحتی های قلبی را می توانند در پی داشته باشند.

دندان‌های انسان دارای اعمال و وظایف گوناگونی هستند؛ آن‌ها در امر جویدن، خرد کردن لقمه غذایی و آماده‌سازی آن برای بلع و ورود آن به دستگاه گوارش کمک می‌کنند. دندان‌ها همچنین در تکلم و واضح و فصیح صحبت کردن نقش زیادی دارند. وجود دندان‌ها و نحوه قرارگیری آن‌ها در محل مناسب در زیبایی و ایجاد جذابیت در چهره انسان نقش غیر قابل انکاری را ایفا می‌کنند. گاهی نظم و ارتباط صحیح بین دندان‌ها و دو فک به دلایل مختلفی که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود، برقرار نشده یا در هنگام رویش دندان‌ها به دلایل به‌وجود آمدن اختلالات در مسیر طبیعی و صحیح رویش دندان‌ها دستخوش تغییر نامطلوب شده، در نتیجه آن مشکلات و ناهنجاری‌هایی ایجاد می‌شود که رفع آن‌ها نیاز به انجام درمان‌های ارتودنسی ثابت و ارتوپدی دو فک دارد.

قرار نگرفتن صحیح دندان‌ها و دو فک باعث ایجاد صورت نازیبا و گاه امتناع بیمار از پرداختن به فعالیت‌های اجتماعی، نشاط و خنده شده، گوشه‌گیری و انزوا را در فرد به همراه دارد و در نهایت سبب ایجاد مشکلات روانی در او و تشدید آن‌ها می‌شود. از سوی دیگر به دلیل آنکه تمیز کردن دندان‌های نامرتب و برداشتن پلاک دندانی از روی سطوح مختلف دندان‌ها بسیار مشکل است، پوسیدگی‌های دندانی و حتی بیماری‌های لثه نیز در این افراد بیشتر دیده می‌شود.

درمان ارتودنسی ثابت، محدودیت سنی نداردمشکلات ارتودنسی به دو دسته اسکلتی و دندانی تقسیم می شود که درمان مشکلات اسکلتی را باید در سنین پایین آغاز کرد، اما مشکلات دندانی را می توان در سنین متفاوتی پیگیری کرد. البته در مورد علت ایجاد این مشکلات باید گفت عوامل ارثی و محیطی در بروز آن دخیل است.معمولا در دوره دندان های شیری، درمان ارتودُنسی عمومیت ندارد، ولی گاهی توصیه های کاربردی در این دوره کودک را از بروز پاره ای مشکلات اسکلتی و دندانی در آینده دور نگه می دارد.با افزایش سن، سطح استخوان پیرامون ریشه به دلایل مختلف کاهش می یابد. باید یادآوری کرد تا هر سنی که ریشه دندان ها در استخوان قرار داشته باشد، می توان به انجام درمان ارتودُنسی امیدوار بود.

بنابراین تقریبا محدودیت سنی برای انجام درمان ارتودُنسی نداریم، ولی در هر دوره سنی اهداف متفاوت است و معمولا در بزرگسالان این درمان ها با همکاری دیگر متخصصان برنامه ریزی می شود.این روزها خیلی از پدرومادرها تصور می‌کنند اگر دندان‌های کودکان شلوغ و نامرتب یا حتی به‌اصطلاح خرگوشی باشد باید برای درمان ارتودنسی اقدامم  کنند و مبلغی قابل توجه را برای مرتب کردن دندان‌های فرزندشان کنار بگذارند اما یک راه راحت‌تر و البته کم‌خرج‌تر هم وجود دارد.

واقعیت این است که با درمان به موقع، بسیاری از نامرتبی‌های دندانی را می‌توان درمان کرد و از درمان‌های ارتودنسی در آینده پیشگیری کرد. دندان‌پزشکان عمومی طی ویزیت‌های معمول کودکان در سنین اولیه زندگی به‌منظور راهنمایی والدین و جلوگیری از بیماری‌های دهان و دندان نقش بسیار مهمی دارند. طی معاینه‌هایی که توسط دندان‌پزشکان انجام می‌شود درصورت هرگونه اشکال در ترتیب و زیبایی دندان‌ها و مشکلات فک، کودک به ارتودنتیست ارجاع داده می‌شود و ارتودنتیست با توجه به ویزیتی که انجام می‌دهد می‌تواند اقدام‌های درمانی لازم را به‌منظور پیشگیری که به‌اصطلاح ارتودنسی پیشگیری نامیده می‌شود، انجام دهد. در علم ارتودنسی یا ردیف کردن دندان‌ها، روش‌هایی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن‌ها از سیم‌کشی دندان‌ها در آینده پیشگیری کرد. از جمله این روش‌ها می‌توان به کشیدن توالی‌دار دندان‌های شیری یا پیشگیری از مکیدن دندان‌ها اشاره کرد. وظیفه دندان‌ها عبارت است از جویدن، تامین زیبایی، تکلم و وظیفه دندان‌های شیری در دوران کودکی علاوه بر موارد یاد شده، راهنمای رویش دندان‌های دائمی کودک است. بنابراین به‌منظور برآورده شدن اهداف فوق، حفظ سلامت دندان‌ها ضروری است و این تصور که دندان‌های شیری به‌زودی با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند و چندان اهمیتی ندارند می‌تواند تاثیرات مخربی در سلامت و زیبایی دندان‌ها داشته باشد.

ارتودنسی ثابت چیست؟

در ارتودنسی ثابت از براکت های سرامیکی یا فلزی کوچکی استفاده می شود .

هر کدام از براکت ها به یک دندان چسبانده شده و با سیم های باریکی به هم وصل می شوند سپس به وسیله یک حلقه ی کشی در جایگاه خود نگه داشته می شوند.سیم ها به مرور زمان برای صاف کردن دندان و اصلاح جای فک تنظیم می شوند.در این نوع ارتودنسی همه ی قسمت ثابت هستند یعنی بیمار نمی تواند آن را از دهان خود خارجج  کند.

اصلاحات دندان و فک به راحتی با ارتودنسی ثابت قابل انجام است و یکی از مزیت های این نوع ارتودنسی این است که در سقف دهان شما صفحه ی پلاستیکی گذاشته نمی شود و همین باعث می شود که در صحبت کردن یا غذا خوردن شما اختلال ایجاد نشود.

آیا ارتودنسی ثابت برای من مناسب است ؟

در اولین قرار ملاقات ، دکترتان همه ی گزینه های انتخابی را برای شما توضیح می دهد و همچنین بررسی می کند که آیا ارتودنسی ثابت برای شما مناسب می باشد یا خیر.

هیچ وقت برای استفاده از ارتودنسی ثابت دیر نیست ؛ بسیاری از بیماران هستند که حتی در دوران بازنشستگی برای اصلاح دندانهایشان از این روش استفاده می کنند.

مزایای استفاده از ارتودنسی ثابت

ارتودنسی ثابت به صاف شدن دندان ها و آسان تر شدن نظافت دندان کمک خواهد کرد.

ارتودنسی ثابت نه تنها ظاهر دندان را زیباتر می کند بلکه موجب بهبود بهداشت دهان و دندان شما خواهد شد و ریسک ابتلا به بیماری های لثه را در آینده کاهش خواهد داد.

یکی از بزرگترین مزایای ارتودنسی ثابت این است که پزشک مجبور نیست به همکاری بیمار تکیه کند.

برخلاف ارتودنسی متحرک که ممکن است در جای درست قرار داده نشود یا کلا استفاده نشود. ارتودنسی ثابت همیشه در محل خود قرار دارد و به وظیفه ی خود عمل می  کند.

در ارتودنسی ثابت احتمال کمتری وجود دارد که دندان ها بعد از درمان به حالت اولیه خود برگردند زیرا دندان ها در ۱۰۰% مواقع در جای درست قرار گرفته اند.

مدت زمان درمان

صاف کردن دندان به وسیله ی ارتودنسی ثابت معمولا بین ۶ تا ۲۲ ماه زمان نیاز دارد.

این مدت زمان به پیچیدگی تنظیمات مورد نیاز برای صاف کردن دندان بستگی دارد .

هنگامی که براکت های ثابت در جایگاه خود قرار گرفتند شما باید هر ۴ الی ۸ هفته به دکتر خود برای تعویض سیم ها مراجعه کنید .

پس از برداشتن براکت ها شما باید از نگهدارنده های پلاستیکی استفاده کنید تا مطمئن شوید دندان هایتان در محل جدیدشان باقی می مانند .در ابتدا ممکن است نیاز باشد که به صورت تمام وقت از این نگهدارنده ها استفاده شود اما همانطور که استقرار دندان ها در محل جدیدشان بیشتر می شود ،مدت زمان استفاده از نگهدارنده های پلاستیکی کاهش می یابد.

دنبال کردن توصیه های دکترتان برای اطمینان از عدم بازگشت دندان ها به محل قبلیشان بسیار مهم و ضروری است .

تجربه درمان به وسیله ارتودنسی ثابت چگونه است ؟

درمان به وسیله ی ارتودنسی ثابت کاملا بدون درد است .ممکن است بعد از اینکه براکت ها نصب شدند یا بعد از تنظیم سیم ها کمی ناراحتی داشته باشید اما این حالت باید به سرعت برطرف شود. استفاده از یک مسکن ملایم می تواند برای این شرایط مفید واقع شود.

دستیابی به بهترین نتایج به وسیله ارتودنسی ثابت

پی گیری کردن قرار ملاقات ها با متخصص ارتودنسی و دنبال کردن همه ی توصیه های او و مراقبت از بهداشت دهان و دندان هنگامی که تحت درمان هستید و بعد از درمان  می تواند در رسیدن به بهترین نتایج اثر بخش باشد.

مراقبت از براکت ها

براکت ها ابزار های بسیار ظریفی هستند به همین دلیل توصیه می شود که از مواد غذایی سفت و چسبناک و مصرف نوشیدنی ها و غذاهای شیرین هنگامی که براکت ها روی دندان شما قرار به شدت خودداری شود تا آسیب های احتمالی پیشگیری شود .

ارتودنسی ثابت یا متحرک

ارتودنسی علمی که به لطف پیشرفت تکنولوژی در رشته ی پزشکی به وجود آمده است و با آن می توان دندانهای کج و نامرتب دندان را به حالت عادی درآورد. برای مرتب کردن دندانها دو حالت وجود دارد که به آن ارتودنسی ثابت و یا متحرک می گویند و ما در این مقاله از سایت سلامت آکاایران می خواهیم  به این دو مورد بپردازیم . با ما همراه باشید.

هدف از درمان ارتودنسی ثابت ، از هر نوعی که باشد مرتب کردن دندان ها یا رفع ناهنجاری های فکی است. درمان ارتودنسی به دو شکل ثابت و متحرک انجام می شود.

ارتودنسی یکی از رشته های تخصصی دندان پزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژه لاتین "ارتو" به معنای "راست" و "درست" و "ادوس" یا مشتق آن "دنس" به معنای "دندان". ارتودنسی ثابت یکی از مهمترین رشته های تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی می باشد

کار ارتودنسی ثابت بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر می تواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمان های ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمان های ارتوپدیک) متمرکز باشد. از جنبهٔ دیگر می توان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاه های ثابت و متحرک تقسیم نمود. دستگاه های ثابت دستگاه هایی هستند که در طول درمان نیازی  به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیل دهندهٔ آنها براکت و سیم می باشد. براکت ها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی به دندان چسبانده می شوند. در بین مردم از اصطلاح سیم کشی یا سیم بستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده می شود. دستگاه های متحرک انواعی هستند که بیمار می تواند در طول درمان آنها را از دهانش خارج کند، البته گاهی این  خارج نمودن ممکن است بنا بر تجویز ارتودنتیست محدود به زمان های کوتاهی مانند زمان غذا خوردن یا مسواک زدن باشد. این نوع دستگاه ها در بین مردم به "پلاک" مشهورند.

ارتودنسی ثابت:

ارتودنسی ثابت به دلیل پیچیدگی بیشتر و نیاز به ظرافت کاری بالاتر، در دوره دندان پزشکی عمومی آموزش داده نمی شود و آموزش آن در دوره تخصصی ارتودنسی انجام می شود، بنابراین بایستی برای درمان به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد. در این درمان، هدف اصلی معمولا مرتب کردن کامل دندان هاست که باارتودنسی متحرک امکان پذیر نیست. ممکن است برای مرتب کردن دندان ها نیاز به کشیدن دندان های دایمی باشد و به این دلیل است که اندازه دندان های دایمی موجود بیشتر از اندازه فک است. معمولا بیماران نگران هستند که در صورت کشیدن دندان ها، فضای آنها خالی می ماند. اما در صورتی که دستور کشیدن دندان به درستی داده شده باشد، این نگرانی بی مورد است و فضای حاصل از آن در درمان ارتودنسی ثابت کاملا بسته می شود.

به نقل از آکاایران : کشیدن دندان به قصد درمان با ارتودنسی متحرک اشتباه است، زیرا دندان های مجاوردندان کشیده شده به جای این که به طور کامل به سمت آن فضا حرکت کنند، به سمت آن کج می شوند  که مشکلات متعددی را ایجاد می کند.

منظور از ارتودنسی ثابت این است که بیمار نمی تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج سازد، بر خلاف ارتودنسی متحرک که بیمار معمولا در زمان غذا خوردن یا در ساعاتی از شبانه روز دستگاه را در می آورد. ارتودنسی ثابت معمولا شامل براکت های ارتودنسی است که روی دندان ها چسبانده می شود و ارتودنسی متحرک شامل دو دسته کلی می شود که عبارتند از پلاک های متحرک برای حرکات جزیی دندان ها و دستگاه هایی که برای رفع ناهنجاری های فکی مانند عقب بودن فک پایین یا بالا به کار می روند.

ارتودنسی متحرک:
از دستگاه های متحرک برای مرتب کردن دندان ها در شرایطی استفاده می شود که یا نامنظمی دندان ها کم و تنها در یک یا دو دندان باشد و یا این که سن بیمار برای انجام درمان ارتودنسی ثابت کم است، یعنی هنوز دندان های شیری با دندان های دایمی جایگزین نشده اند.

دستگاه های متحرک هر چند در مرتب کردن دندان ها به اندازه انواع ثابت موثر نیستند، اما در رفع ناهنجاری های فکی در سنین رشد (کودکی و نوجوانی) می توانند بسیار موثر باشند. انواع مختلفی از این دستگاه ها وجود دارند که بسته به این که مشکل فکی، کوچک بودن فک پایین، فک بالا و یا بزرگ بودن هر یک از آنها نسبت به دیگری است، از انواع خاصی در سنین مشخصی استفاده می شود.

آیا ارتودنسی درد دارد؟

تمامی ابزارهای مورد استفاده در ارتودنسی دندان ممکن است در ابتدا باعث درد و ناراحتی فرد شوند. در صورتی که درد از بین نرفت، دندانپزشک می تواند تنظیماتی را انجام دهد تا به رفع ناراحتی فرد کمک کند. اندک زمانی پس از این که بریس تنظیم شد، دندان معمولاً درد می گیرد، اما این درد پس از مدتی برطرف  می شود.

طول درمان

طول درمان ارتودنسی دندان برای هر فرد متفاوت است، اما ممکن است درمان 12 الی 30 ماه طول بکشد  برای بزرگسالان این زمان ممکن است طولانی تر باشد، زیرا استخوان صورت دیگر رشد نخواهد کرد. رعایت بهداشت دندان ها و لثه ها کمک می کند تا درمان در زمان خودش و در مسیر صحیح صورت گیرد.

عوارض

وسایل مورد استفاده در ارتودنسی دندان به خودی خود نمی توانند باعث ایجاد آسیب شوند، اما تمیز کردنضعیف آن ها و استفاده زیاد از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی ها می تواند آسیب جدی به دندان ها وارد کند. به همین خاطر لازم است دندان ها و لوازم ارتودنسی به کار رفته در دهان با دقت زیاد و بطور منظم تمیز شوند، تا عوارضی برای دندان نها به وجود نیاید.

آیا ارتودنسی تنها راه چاره در کوکان است؟

واقعیت این است که با درمان به موقع، بسیاری از نامرتبی‌های دندانی را می‌توان درمان کرد و از درمان‌های ارتودنسی در آینده پیشگیری کرد. دندان‌پزشکان عمومی طی ویزیت‌های معمول کودکان در سنین اولیه زندگی به‌منظور راهنمایی والدین و جلوگیری از بیماری‌های دهان و دندان نقش بسیار مهمی دارند. طی معاینه‌هایی که توسطط دندان‌پزشکان انجام می‌شود درصورت هرگونه اشکال در ترتیب و زیبایی دندان‌ها و مشکلات فک، کودک به ارتودنتیست ارجاع داده می‌شود و ارتودنتیست با توجه به ویزیتی که انجام می‌دهد می‌تواند اقدام‌های درمانی لازم را به‌منظور پیشگیری که به‌اصطلاح ارتودنسی پیشگیری نامیده می‌شود، انجام دهد. در علم ارتودنسی یا ردیف کردن دندان‌ها، روش‌هایی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آن‌ها از سیم‌کشی دندان‌ها در آینده پیشگیری کرد. از جمله این روش‌ها می‌توان به کشیدن توالی‌دار دندان‌های شیری یا پیشگیری از مکیدن دندان‌ها اشاره کرد. وظیفه دندان‌ها عبارت است از جویدن، تامین زیبایی، تکلم و وظیفه دندان‌های شیری در دوران کودکی علاوه بر موارد یاد شده، راهنمای رویش دندان‌های دائمی کودک است. بنابراین به‌منظور برآورده شدن اهداف فوق، حفظ سلامت دندان‌ها ضروری است و این تصور که دندان‌های شیری به‌زودی با دندان‌های دائمی جایگزین می‌شوند و چندان اهمیتی ندارند می‌تواند تاثیرات مخربی در سلامت و زیبایی دندان‌ها داشته باشد  .

عوامل ناهنجاری را پیدا کنید

اول از همه بهتر است بدانیم که علت ناهنجاری‌های فک و صورت چیست و چطور به‌وجود آمده است. به این ترتیب با پیدا کردن عوامل و از بین بردن آن‌ها می‌توان زمینه پیشگیری را فراهم کرد  .

از جمله علل این ناهنجاری‌ها می‌توان به علل استخوانی و دندانی اشاره کرد. ممکن است استخوان فک بالا و پایین نسبت به هم در جای مناسب قرار نداشته باشند. این احتمال هم وجود دارد که دندان‌های فک بالا و پایین در جای نامناسبی قرار داشته باشند یا مخلوطی از این 2مشکل در کودک وجود داشته باشد. اگر اشکال از استخوان‌ها باشد تا زمانی که قدرت رشد استخوان‌ها و پتانسیل رشدی وجود دارد می‌توان در رشد استخوان‌ها تغییراتی ایجاد کرد و آن‌ها را به نفع رشد طبیعی و درست تغییر داد و این تا زمانی است که بچه در حال رشد است و اسکلتش رشد می‌کند که اغلب تا یکی، 2 سال بعد از بلوغ است  .

هر چند زمان دقیقی را نمی‌توان در نظر گرفت و رشد افراد از فردی‌به‌فرد دیگر متفاوت است. اگر دندان‌ها اشکال داشته باشند و سایز دندان‌ها از سایز فکی که روی آن قرار گرفته بزرگ‌تر باشند، دندان‌ها جای کمی خواهند داشت و در نتیجه نامرتب خواهند بود و اگر این کمبود جا در اثر عواملی مانند زود از دست رفتن دندان‌های شیری، تصادف، پوسیدگی دندان‌ها و... باشد با پیشگیری می‌توان نامرتبی دندان‌ها را پیشگیری کرد  .

تمیز کردن دندان‌ها با پارچه خیس

راه‌های جلوگیری از پوسیدگی شامل چک‌آپ‌های دندان‌پزشکی، استفاده از فلوراید، رعایت بهداشت و مسواک زدن‌های به موقع است. درست از زمانی که دندان‌ها رویش می‌کنند مادر می‌تواند با استفاده از برس‌های نرم و پلاستیک‌هایی که در دست می‌کند دندان‌های کودک را تمیز کند. بعد از تولد کودک باید بعد از هر بار تغذیه با شیر مادر، لثه و دندان‌ها را با یک گاز یا پارچه خیس تمیز کرد، همچنین بعد از رویش دندان‌ها باید تا حد امکان از تغذیه نوزاد در حین خواب با شیر پرهیز کرد  .

زمان  اولین مراجعه به ارتودنتیست؟

ملاقات‌های منظم دندان‌پزشکی از ابتدای رویش دندان‌های شیری کودک ضروری است. با رویش اولین دندان دائمی یعنی دندان آسیای اول یا دندان 6، حتی باید مراقبت بیشتری از دندان‌ها صورت گیرد. این دندان بلافاصله بعد از آخرین دندان شیری و در حدود 6 سالگی رویش می‌یابد و بیشترین احتمال ابتلا به پوسیدگی را دارد. آنچه بسیار اهمیت دارد این است که حتی بچه‌ای که از نظر کلی هیچ دندان خرابی ندارد و بهداشت بسیار خوبی هم دارد، بهتر است در 6-5 سالگی حتما یک چک‌‌آپ ارتودنسی انجام دهد که در آن زمان اگر مشکلی وجود دارد تشخیص داده شود. پایشی که هنگام ورود به مدرسه برای بچه‌ها انجام می‌شود بهتر است شامل دندان‌پزشکی هم باشد و در آن زمان اگر در رشد استخوانی مشکلی وجود داشته باشد چون هنوز زمان کافی برای رشدش وجود دارد، می‌توان تغییراتی در آن داد  .

وقتی والدین مقصرند !

برخی ناهنجاری‌های فکی و دندانی علل ژنتیک دارند. اگر کودک، اندازه فک را از یک والد و اندازه دندان‌ها را از والد دیگر به ارث ببرد و این 2 با هم تناسب و سازگاری نداشته باشند، ممکن است دندان‌ها فاصله‌دار شوند یا فضای کافی برای تمام دندان‌ها در قوس فکی وجود نداشته باشد و موجب شلوغی دندان‌ها و نامرتبی آن‌ها شود. جلو بودن و بزرگی فک پایین نیز یک مشکل ژنتیک و ارثی است که در سابقه بیمار، اغلب پدرومادر یا بستگان نزدیک مشکلات مشابه دارند. کودکانی که از مادرانی با پوسیدگی‌های دندانی متعدد متولد می‌شوند، به پوسیدگی‌های بیشتری در مراحل بعدی زندگی خود مبتلا می‌شوند. در تمام این موارد می‌توان با درمان به موقع از برخی مشکلات حاد و جراحی‌های فک جلوگیری کرد  .

از ضربه‌های فک غافل نشوید

ضربه‌هایی که به فک و گردن بچه‌ها یا به مفصل استخوان گیجگاهی فکی کودک وارد می‌شود و ضربه‌هایی که هنگام راه رفتن و دویدن به چانه می‌خورد و زیر چانه بچه‌ها را پاره می‌کند، بسیار اهمیت دارد. والدین متوجه نیستند، این ضربه‌ها می‌تواند باعث شکستگی‌های کوچکی در مفصل گیجگاهی فکی ‌شود که اغلب دیده نمی‌شود. هرچند درمان خاصی هم ندارد ولی ممکن است باعث شود در مفصلی که در آن ناحیه وجود دارد، اختلال رشدی به‌وجود بیاید و به‌تدریج با رشد کودک صورتش کج شود. آنچه والدین باید به آن دقت زیادی داشته باشند این است که بعد از ضربه‌هایی که به‌صورت و دندان‌های کودک وارد می‌شود و با شکستن دندان شیری همراه است تحت ویزیت دندان‌پزشک قرار بگیرند و هر 6 ماه یک‌بار این کار را انجام دهند که اگر دندان‌پزشک تشخیص داد که انحراف در صورتش ایجاد شده می‌تواند با دستگاه‌های ساده ارتودنسی از این انحراف جلوگیری کند و از این‌که در آینده صورتش کج شود و مجبور به جراحی و درمان‌های بزرگ‌تر شود، پیشگیری کند  .

دندان‌ خرگوشی‌ها باید مراقب

وجود این دندان‌ها 2 علت می‌تواند داشته باشد؛ یکی این‌که خود اسکلت فک بالا نسبت به فک پایین جلو باشد و دندان‌هایی هم که روی آن‌ها قرار دارد بالطبع جلو قرار می‌گیرد و در نتیجه بیشتر در معرض شکستگی هستند و همچنین لب پایین پشت دندان‌ها قرار می‌گیرد و عادتی را به‌وجود می‌آورد که این فرآیند را بدتر می‌کند و در نهایت می‌تواند بدتر شود. در این حالت می‌توان با مراجعه به ارتودنتیست و استفاده از ارتودنسی از اقدام‌های سخت جلوگیری کرد  .

افراد وقتی به دندان‌پزشک و ارتودنتیست مراجعه می‌کنند رادیوگرافی برای بیمار انجام می‌شود و در صورتی که دندان نهفته وجود داشته باشد، کاملا دیده می‌شود. این دندان‌های اضافه و نهفته می‌توانند باعث نامرتبی دندان‌ها و از بین رفتن ریشه دندان‌ها یا حتی کیستیک شدن آن‌ها شوند. گاهی‌اوقات با مراجعه به دندان‌پزشک تنها با شمردن دندان‌ها می‌توان به کم بودن دندان‌ها پی برد.